Haczów – kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Michała Archanioła.

Atrybut ten wywodzi się z legendy mówiącej, że pewnego razu wilk porwał gęś należącą do biednej rodziny; św. Wedast odebrał ptaka wilkowi, przywrócił do życia i oddał ubogim właścicielom. Niewykluczone, że wizerunek Wedasta miał związek z obecnością w Haczowie licznych mieszkańców o korzeniach niemieckich, jako że święty ten był otoczony kultem między innymi na terenach niemieckich.

To dopiero wówczas, w związku ze staraniami o kanonizację biskupa, powstała jego legenda, a więc była tworzona ponad 150 lat po śmierci świętego. Nie jest ona zatem wiarygodna historycznie: pojawiający się w niej motyw króla zabijającego kapłana w czasie mszy został po prostu przejęty z legendy św. Tomasza Becketa, arcybiskupa Canterburry.

Przedstawienia legendy św. Stanisława były popularne w późnogotyckiej sztuce małopolskiej, aczkolwiek większość przykładów jest datowana dopiero na początki XVI wieku. Scena w Haczowie jest zatem jednym z najstarszych zachowanych przykładów przedstawienia męczeństwa św. Stanisława. Niewykluczone, że święty ten znalazł ważne miejsce w dekoracjach kościoła w Haczowie ze względu na osobę fundatora malowideł, którym mógł być – jak przekonująco zaproponował Piotr Łopatkiewicz – szlachcic Stanisław Jeżowski, właściciel sołectwa w Haczowie.

Ostatecznie kult Niepokalanego Poczęcia Marii został oficjalnie ogłoszony przez Sobór Bazylejski w 1439 r., a potem przez papieża Sykstusa IV konstytucjami w latach 1476 i 1480. Jednakże dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Marii Panny został ogłoszony przez papieża dopiero w 1854 roku. W sztuce ideę Immaculatae Conceptionis przedstawiano poprzez ukazywanie Marii jako Niewiasty Apokaliptycznej: obleczonej w Słońce i z Księżycem pod stopami, tak jak ją zobaczył w swej wizji Jan Ewangelista. Niewiasta opisana w Apokalipsie jest bowiem określona jako „wybrana przez Boga” – podobnie „wybrana” miała być Maria, i w efekcie jako przyszła matka Mesjasza zwolniona już przy swoim poczęciu od ciężaru grzechu pierworodnego.

portretem” Zbawiciela, została zaczerpnięta frontalność ujęcia. Salvator Mundi nie ma na głowie korony, ubrany jest zazwyczaj skromnie i często ukazany jako bosy.

To wyjątkowe połączenie Boga i człowieka w jednej Osobie: tego typu przedstawienia podkreślają współistnienie obu natur Chrystusa: boskiej i ludzkiej; akcentują także pokorę Zbawiciela, który będąc władcą wszechświata stał się człowiekiem. Inskrypcja na banderoli („o rexgloriaeveni cum pace […]” – „o królu chwały przyjdź w pokoju”) sugeruje, że to przedstawienie miało mieć kontekst eschatologiczny (związany z Sądem Ostatecznym i powtórnym przyjściem Chrystusa).

W tych miejscach malowano Zacheuszki, przy których zapalano świece w rocznice konsekracji kościoła. Nazwa wywodzi się od ewangelicznej postaci Zacheusza – bogatego zwierzchnika celników, w którego domu w Jerychu Jezus się zatrzymał. W wyniku tej wizyty Zacheusz zdecydował się oddać połowę swego majątku ubogim, a tym, których kiedykolwiek w czymś skrzywdził, zwrócić poczwórnie.

We wczesnych latach pięćdziesiątych Białoszewski zachwycił się sztuką i kulturą Podkarpacia, a efektem wypraw w te rejony były wiersze; poszczególne wersy utworu „Barbara z Haczowa” wyraźnie pokazują, że poeta zwiedzał kościół jeszcze przed odsłonięciem spod tynków średniowiecznych malowideł („a twój domek / to srebro i popioły. / — To wapienny tynk. / — Tynk? / — To wapienny tynk.”), gdy świątynia była zaniedbana („Jakem przydrożna, / nie znajdziesz w nim / gwoździa; / są za to / po pierwsze — pajęczyny, / po drugie — kurzu a kurzu”) oraz uchodziła za zabytek z XVII wieku („— Jesteś rozmowna, / Barbaro barokowa. / — Barokowa? / — Tak.”).