Binarowa – kościół św. Michała Archanioła.
Malowidła w kościele w Binarowej.
Na Soborze Trydenckim (1545-1563) Kościół Katolicki zdecydował się wdrożyć cały szereg zmian, mających pomóc w walce z reformacją; między innymi zmiany te miały budować nowy wizerunek Kościoła: taki, który będzie przyciągał wiernych i pozwoli odzyskać przynajmniej część osób, które przeszły na protestantyzm. Niejako „konkurencyjnie” wobec Kościołów protestanckich, Kościół Rzymskokatolicki postanowił skoncentrować się na promowaniu aspektów spornych (kult Eucharystii, kult świętych – szczególnie kult Maryjny; podkreślanie wagi sakramentów, szczególnie Sakramentu Pokuty i Eucharystii), oraz przyciągać wiernych zachwycającymi, teatralnymi dekoracjami, których mogło im brakować w programowo skromnych świątyniach protestanckich. Zdecydowano się na budowę wizerunku Kościoła jako Triumfującego, a jednocześnie coraz częściej miały się w sztuce sakralnej pojawiać tematy wanitatywne, przypominające wiernym o nieuchronnej śmierci i zbliżającym się Sądzie. Dekoracje malarskie kościoła w Binarowej zawierają wiele niezwykle rzadkich scen o skomplikowanych treściach teologicznych – świadczy to o tym, że program tych malowideł był bardzo starannie przemyślany i zaplanowany pod kątem kontrreformacyjnego przekazu. Niewątpliwie mogło to mieć związek z faktem, że w okolicach pobliskiego Biecza silna była pozycja radykalnych wyznawców kalwinizmu, zwanych braćmi polskimi lub arianami. Wzorcami dla poszczególnych przedstawień były grafiki, popularne w czasach nowożytnych źródła inspiracji dla artystów w całej Europie.
W prezbiterium kościoła w Binarowej znalazł się cykl Męki Pańskiej – co ciekawe, w osobach oprawców Chrystusa (sądząc po strojach, fryzurach czy zaroście) artysta ukazał przedstawicieli sobie współczesnego polskiego społeczeństwa.
W górnej części ściany wschodniej w nawie umieszczono przedstawienie Chrystusa w Tłoczni Mistycznej, zaś obok, na ścianie południowej widnieje alegoryczna scena Rozdroży życia ludzkiego. Na rozdrożu ludzie mogą wybrać stromą ścieżkę wiodącą do nieba, do której prowadzi Anioł Stróż, lub dać się uwieść Pokusie, która prowadzi ku zatraceniu.
Owa Pokusa (Seductio) to postawna skrzydlata kobieta, ubrana w pięknie zdobioną suknię, spod której wysuwa (zapewne uwodzicielsko) częściowo obnażoną nogę. W dolnej części południowej ściany nawy zostały przedstawione sceny Męczeństwa św. Jana Chrzciciela, oraz Kamienowania św. Pawła. Ta ostatnia scena, niezwykle rzadko występująca w sztuce, ilustruje epizod z Dziejów Apostolskich: Apostoła Pawła próbowano ukamienować w czasie jednej z jego misyjnych podróży, zdołał jednak ocaleć i nie poniósł wówczas śmierci męczeńskiej. W górnej części, nad bocznym wejściem, pomiędzy oknami ściany południowej umieszczono scenę Nauki Dobrego Umierania, w której umierającego wspiera ukazana w centrum kompozycji Matka Boska; Archanioł Michał przybywa duszy z pomocą, Anioł Stróż i św. Jan Chrzciciel ukazują umierającemu zastępy świętych i chóry anielskie; domyślamy się, że dusza umierającego nie wpadnie jednak w ręce diabła, który czyha przy jego łożu. W tej scenie wyjątkowo rzucają się w oczy banderole, czyli paski z inskrypcjami, podającymi (po łacinie), co poszczególne postacie mówią. Tego typu zapis dialogów, przypominający dzisiejszy komiks, pojawiał się już w sztuce średniowiecznej. Na ścianie północnej, naprzeciwko sceny Nauki Dobrego Umierania, widnieje przedstawienie Sądu Ostatecznego.
Personifikacja Śmierci została także ukazana w południowo-zachodnim rogu nawy, pod chórem muzycznym – to szkielet w koronie, wywijający kosą, namalowany tuż przed oczami osób, które w tym miejscu mogły zasiadać w kościelnych ławkach. Kolejna scena dotycząca śmierci znalazła się na zachodniej ścianie nawy: to przedstawienie Nagłej Śmierci, gdy bogacza liczącego pieniądze znienacka atakuje szkielet uzbrojony w strzałę. Już w sztuce średniowiecznej strzała była atrybutem nagłej śmierci, szczególnie w związku z zarazą: śmierć od niespodziewanych strzał, godzących z nieznanego kierunku, porównywano do nagłych zgonów, które przynosiło „morowe powietrze”.
Do wyjątkowo interesujących przedstawień należy cykl siedmiu ilustracji Próśb Modlitwy Pańskiej, w której ukazano aniołów zanoszących do nieba kolejne wersy modlitwy Ojcze Nasz. Wersy te zostały powiązane z Siedmioma Sakramentami, zobrazowanymi w tle za postaciami aniołów. Sami aniołowie reprezentują ponadto Siedem Cnót (trzy cnoty boskie: Wiara, Nadzieja i Miłość; oraz cztery cnoty kardynalne: Umiarkowanie, Sprawiedliwość, Roztropność i Męstwo). Kolejnym wyjątkowym cyklem jest dwanaście scen ilustrujących wersety Składu Apostolskiego („Wierzę w Boga Ojca…”), umieszczonych na bocznych ściankach zaskrzynień w nawie. Są to kolejno: Stworzenie Adama i Ewy („Stworzyciela Nieba i Ziemi…”), Przemienienie na górze Tabor („…i w Jezusa Chrystusa, Syna Jego Jedynego”), Boże Narodzenie („…narodził się z Maryi Panny”), Złożenie do Grobu („Ukrzyżowan, umarł i pogrzebion…”), Zstąpienie do Otchłani („…i zstąpił do piekieł”), Chrystus z Bogiem Ojcem („…siedzi po prawicy Boga Ojca Wszechmogącego…”), Dolina Jozafata („stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych…”), Zesłanie Ducha Świętego („Wierzę w Ducha Świętego…”), Kościół Powszechny („…święty Kościół powszechny…”), Spowiedź Święta („…grzechów odpuszczenie…”), Zmartwychwstanie („…ciała zmartwychwstanie…”), i wreszcie Niebiańskie Jeruzalem („żywot wieczny”).
Następnym zaskakującym cyklem jest dekoracja parapetu chóru muzycznego; tu widzimy osiem przedstawień z cyklu Remedia redemptoris nostri, czyli przedstawienia środków odkupienia siedmiu grzechów głównych: oto siedmiu aniołów dźwiga narzędzia Męki Pańskiej, depcząc diabelskie paszcze, w których leżą personifikacje kolejnych grzechów. Jedną z najciekawszych kompozycji w programie dekoracji kościoła w Binarowej umieszczono na ścianie zachodniej; niestety jest ona słabo widoczna z poziomu posadzki nawy, częściowo zasłania ją prospekt organowy. To przedstawienie ujęte w trzech strefach ukazuje Kościół Triumfujący, Kościół Cierpiący i Kościół Walczący. Najlepiej widoczny jest fragment ukazujący rydwan Mądrości Bożej, składający się z siedmiu kolumn z medalionami, których zdobienia ilustrują Siedem Sakramentów.
