Retabulum ołtarzowe
z kościoła w Moszczenicy Niżnej

  

Retabulum ołtarzowe z kościoła
w Moszczenicy Niżnej koło Starego Sącza

Autor: Autor nieznany
Czas powstania: około 1480 roku
Wymiary: wysokość: 255 cm, szerokość: 190 cm
Technika: obraz namalowany na drewnianych deskach farbami temperowymi

Retabulum, inaczej nastawa to element dekoracyjny stawiany na stole ołtarzowym. To retabulum ma formę tryptyku, czyli trzyczęściowego malowidła. Główna i największa jest środkowa. Do jej prawej i lewej krawędzi przymocowano na zawiasach skrzydła z malowidłami po obu stronach. Skrzydła te są zamykane lub otwierane zależnie od potrzeb liturgii. Pod środkową częścią i skrzydłami jest pozioma deska z malowidłem, tak zwana predella. Nad środkową częścią umieszczono malowidło zwieńczenia. Jego górna krawędź jest wygięta w łuk zakończony spiczastym czubkiem, czyli tak zwany ośli grzbiet. Krawędź ozdobiono rzeźbionymi listkami oraz niewielkimi słupkami. Dzieło ustawiono w sali muzeum na drewnianym postumencie.

Środkowa część przedstawia świętą Marię Magdalenę w otoczeniu aniołów. Jej ciało okrywają gęste długie włosy. Mają one pomarańczowy kolor. Anioły unoszą koronę nad jej głową. Na wewnętrznej stronie prawego skrzydła tryptyku przedstawiono siwowłosego i brodatego świętego Mikołaja. Ma on wysoką biskupią czapkę, czyli infułę, szatę, czerwony płaszcz i laskę. To tak zwany pastorał. Na wnętrzu lewego skrzydła namalowano świętego Floriana jako młodzieńca o gładkiej twarzy, z długimi jasnymi włosami. Nosi rycerską zbroję oraz czerwony płaszcz. Wspiera się na włóczni. Trzyma czerwoną tarczę z namalowanym krzyżem. Zewnętrzna strona prawego skrzydła zawiera malowidło Matki Boskiej Bolesnej, a lewego – Chrystusa Bolesnego.

Na predelli dwa anioły rozpościerają chustę z wizerunkiem głowy Chrystusa w cierniowej koronie. Na zwieńczeniu ukazano Michała Archanioła z uniesionym mieczem w prawej dłoni i wagą w lewej.

Święta Maria Magdalena jest ukazana jako szczupła młoda kobieta o okrągłej twarzy. Klęczy na wprost nas z głową przechyloną w stronę prawego ramienia. Jej pomarańczowe włosy wiją się w puklach do samych kostek. Sprawiają wrażenie sierści porastającej skórę kobiety. Przy szyi i na kostkach stóp odcinają się wyraźną krawędzią od jasnoróżowej skóry. Kolana także nie są osłonięte włosami. Święta modlitewnie składa dłonie o smukłych palcach. Siedem aniołów otaczających Marię Magdalenę to jasnowłosi młodzieńcy w białych długich szatach. Ich duże skrzydła mienią się zielenią, czerwienią i kolorem żółtym. Dwa anioły unoszące się przy głowie świętej, trzymają nad nią koronę. Dwa poniżej trzymają przejrzystą tkaninę, przesłaniającą łono kobiety. Dwa znajdujące się jeszcze niżej, podtrzymują nogi. Anioł będący przy prawej nodze trzyma kolano, anioł przy lewej – lewe kolano i stopę. Plecy siódmego anioła stanowią klęcznik dla świętej. Leży on na dole, z głową zwróconą w naszą lewą stronę. Podłoże to zielona łąka porośnięta kwiatami o delikatnych białych kielichach. Tło na korpusie i skrzydłach jest złote.

Wideo:

Multisensoryczne UNESCO 6 – Retabulum ołtarzowe z kościoła w Moszczenicy Niżnej