Kościół św. Michała Archanioła
w Dębnie

  

Dębno – kościół św. Michała Archanioła

Parafia w Dębnie jest wzmiankowana w źródłach już w pierwszej połowie XIV wieku, choć obecna drewniana świątynia wzniesiona została w 2. połowie XV stulecia. Jest to późnogotycki kościół drewniany, orientowany (czyli z prezbiterium skierowanym na wschód). Wybudowany został z drewna modrzewiowego i jodłowego w konstrukcji zrębowej, czyli takiej, gdzie poziome bale składające się na ściany zachodzą na siebie w narożnikach „na zakładkę” dzięki odpowiednim wycięciom – tak konstruowane budowle wznoszono bez użycia gwoździ. Od zachodu dostawiona jest wieża izbicowa (czyli zawierająca izbicę: nadwieszone pomieszczenie na dzwony), wzniesiona w pierwszych latach XVII wieku: opisana jest w protokole wizytacji z l. 1607-1608, a inskrypcja na nadprożu wejścia wydaje się zawierać datę 1601. Napis ten podawał także imię budowniczego wieży, niestety ta część jest już dziś nieczytelna. W tamtych czasach kościół znajdował się pod patronatem królewskim.

Z zewnątrz kościół jest oszalowany, czyli przykryty deskami. Kościół składa się z nawy oraz prezbiterium węższym od nawy, ale o tej samej wysokości (nakryte są wspólnym dachem). Na dachu, w miejscu, gdzie nawa przechodzi w prezbiterium, znajduje się mała wieżyczka: tak zwana sygnaturka. Portal zachodni oraz wejście do zakrystii są zwieńczone łukiem ostrym, zaś portal od strony południowej – łukiem kotarowym. Południowe wejście do kościoła wiedzie przez przedsionek dobudowany w XIX wieku. Wokół kościoła biegną zadaszone podcienia, zwane sobotami, wzniesione na przełomie XVIII i XIX wieku. W 2003 roku kościół został wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Ciekawostka – najstarsze dzieje Dębna.

Najprawdopodobniej Dębno było jedną z osad założonych w XIII wieku przez cystersów, od 1234 osiadłych w Ludźmierzu (który jednak szybko opuścili, przenosząc się do Szczyrzyca). Być może także cystersi założyli pierwotną parafię w Dębnie. Pierwsza wzmianka o kościele i plebanie pochodzi jednak dopiero z 1335 roku, gdy bracia Piotr, Marcin i Jerzy Lesiccy nadali swoją dziedziczną posiadłość, Dębno, Urbanowi z Grywałdu. W r. 1400 papież Bonifacy IX polecił wprowadzenie Pawła, kanonika klasztoru św. Małgorzaty w Libichowej, jako proboszcza w Dębnie.

Klasztor w Libichowej (obecnie Trzciana) należał do Kanoników Regularnych od Pokuty, których zwano „markami”, od ich macierzystego krakowskiego kościoła pod wezwaniem św. Marka. Tym niemniej jeszcze około 1480 r., wedle Jana Długosza, parafia w Dębnie była powiązana z opactwem szczyrzyckim, choć z czasem zależność ta zanikła. Co ciekawe, lokalna legenda mówi, że obecny kościół (z końca XV w.) wybudowali nie zakonnicy, ale… zbójcy, którym na dębie ukazał się św. Michał, patron świątyni.

Ciekawostka: ślub Janosika

Ludowe legendy o zbójniku Janosiku, spisane przez Jana Kasprowicza, zostały wydane w 18. tomie jego dzieł, zatytułowanym „Mój Świat” (1930). Znajdziemy tam także informację, że to Janosik zbudował kościół w Dębnie. Tymczasem w tym kościele wziął ślub z Maryną serialowy Janosik (Marek Perepeczko). We wnętrzu kościoła nakręcono scenę ślubu pary ze słynnego polskiego serialu telewizyjnego z 1973 r. w reżyserii Jerzego Passendorfera.

Ujęcia na zewnątrz natomiast ukazywały jako miejsce ślubu zbójnika już inny obiekt sakralny, a mianowicie kaplicę św. Jana Chrzciciela w Dolinie Chochołowskiej. Wbrew obiegowym opiniom kaplica ta nie została zbudowana specjalnie na potrzeby serialu, lecz wzniesiono ją w latach 50-tych XX wieku.

 

Wideo: